پلاگ ولو (plug valve)
پلاگ ولوها شیرهای ربع‌گردی هستند که دارای حرکت چرخشی بوده و از یک پلاگ (مجرابند) استوانه‌ای یا مخروطی‌شکل برای قطع و وصل جریان استفاده میکنند. در حالت باز، مجرای عبوری با جهت جریان در یک راستا قرار دارند و زمانی که پلاگ به اندازه 90 درجه نسبت به حالت باز می‌چرخد، پلاگ جریان را مسدود میکند. معمولا پلاگ ولو با دو پورت ورودی و دو پورت خروجی طراحی می شود. اما با توجه به نوع کاربرد ممکن است تعداد ورودی و خروجی ها کاهش یا افزایش یابد. شیرهای صنعتی در فرآیندها برای کنترل و قطع و وصل جریان به کار می روند. پلاگ ولو شیر صنعتی است که برای کنترل جریان سیال مناسب است.با استفاده از پلاگ ولو می توان سرعت حرکت سیال در لوله را افزایش یا کاهش داد، سیال با این شیر به صورت دستی با اهرم و… قابل کنترل و تنظیم است. با کمک دستی می توان جریان سیال را با اطمینان و دقت بالا تنظیم کرد. شیر سماوری یا پلاگ ولو در مواقعی که عملکرد سریع مورد نیاز باشد به جای شیرهای دروازه‌ای استفاده شده و همچنین در سرویس‌های دما فشار بالا به کار می‌روند. پلاگ ولوها معمولاً مورد استفاده برای حرکت مایعات و گازها می‌باشند اما به ندرت در بعضی موارد هم برای حرکت سوسپانسیون‌های جامد و مایع مورد استفاده قرار میگیرند. ساختار شیرهای سماوری ساده بوده و غالباً از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه هستند.
اجزای شیر سماوری(plug valve)
انواع پلاگ ولو
ولو سماوری با سیستم روانکاری (Lubricated)
شیرهای سماوری روانکاری شده از سیستم روانکاری استفاده میکنند که به صورت مدام یا پیوسته نشیمنگاه یا سیت شیر را بدون نیاز به جداسازی روغن کاری میکند بنابراین طول عمر سیت (seat)افزایش پیدا میکند.روانکاری در این نوع شیرها باعث کاهش نشتی شده و همچنین شیر به گشتاور کمتری نیاز دارد ولوهای سماوری با سیستم روانکاری در محدوده اندازه های بزرگ در دسترس اند و برای کار در سرویس های دمایی با فشار بالا مناسب می باشند. این ولوها در معرض سایش کمتری بوده و در محیط های سرویس دهی مقاومت به خوردگی بهتری را ارائه می دهند.علت نامگذاری این شیر وظایفی است که بر عهده گریس های مخصوص شیرآلات می باشد. به همین علت به آن ها lubricated plug valve و یا شیر های روغن کاری شده می گویند.
ولو سماوری بدون سیستم روانکاری (Non-lubricated)
این ولوها به دلیل نشیمنگاه غیر فلزی در کاربردهای با دمای بالا مورد استفاده قرار نمی گیرند. ولوهای سماوری با و بدون سیستم روانکاری در اندازه های جمع و جور نیز در دسترس هستند.این شیر های بدون سیستم روانکاری در صنایع پتروشیمی استفاده میشوند آن ها در حقیقت از طریق پوشش PTFE که روی پلاگ قرار میگیرد نیازی به روانکاری ندارند چرا که پلاگ به راحتی میتواند درون شیر حرکت کند این شیرها در مواردی استفاده میشود که روان کننده (مانند گریس)به فرایند سرایت نکند.
شیرهای سماوری(PLUG VALVE) می‌توانند تعداد بیشتری مجرا (پورت) داشته باشند. در شیرهای سماوری سه‌راهه، جریان میتواند از مجرای اول هم به مجرای دوم و هم به مجرای سوم هدایت شود. شیرهای سماوری سه‌راهه همچنین می‌توانند جریان را بین پورت‌های ۱و ۲، ۲ و ۳، ۱ و ۳ جابه‌جا کنند و حتی بین تمام پورت‌ها ارتباط برقرار کنند.
کاربرد ولو سماوری
ولوهای سماوری به عنوان ولو قطع و وصل جریان مورد استفاده قرار می گیرند.این ولوهامی توانند در انواع مختلف سرویس های سیال از جمله هوا ، گازها ، بخار ، هیدروکربن ، دوغاب ها و کاربردهای فاضلاب و در پروژه های با فشار خلا بالا و جهت انحراف مسیر در شیر های چند پورتی مورد استفاده قرار میگیرند.
نمونه استفاده از پلاگ ولو
مزایا استفاده از ولوهای سماوری
جهت تعمیر و با تمیز کردن پلاگ ولو نیازی به حذف آن از سیستم لوله کشی نمی باشد.
چرخش سریع دسته و باز و بسته کردن سریع جریان
مدل هایی با سه پورت ورودی جهت انحراف و ترکیب جریان به کار برده می شود.
آسان باز و بسته شدن شیر
مقاومت کم در برابر عبور جریان
طراحی ساده با تعداد قطعات کمتر
سایز کوچکتری نسبت به بقیه شیرها دارد.
معایب استفاده از ولوهای سماوری
به دلیل اصطکاک بالا نیروی بزرگ تری برای عملکرد آن مورد نیاز است.
ولوهای بزرگ تر نمی توانند به صورت دستی عمل کنند و به یک اکچویتور نیاز دارند.
افت فشار به دلیل کاهش پورت
برای اندازه و کلاس معینی ممکن است هزینه ولوهای سماوری بیشتر از ولوهای توپی باشد.